نه پروژه منبع باز که نرم افزار نیستند

معمولا وقتی اسم یه پروژه منبع باز میاد ما یاد نرم افزار هایی که میشناسیم می افتیم ولی در اصل اینطور نیست!!!

متن باز در کل یعنی روشی که همه می تونن به روش ساخت محصول نهایی دسترسی داشته باشن تویه کامپیوتر هم بیشتر به زبان لاتین استفاده میشه: OpenSource.

در دنیایه کامپیوتر به این صورته که فردی یا گروهی که که برنامه رو ساختن در کنار انتشار برنامه اصلی سورس اون رو هم منتشر میکنن تا هر کس که علاقه داشت بتونه اونها رو جوری که دوست داره تغییر بده. البته چیزی که مشخصه اینه که باید زبونی که باهاش برنامه نوشته شده رو بلد باشید!!

متن باز بودن حالا از یک روش تبدیل به یک فلسفه شده که بیان میکنه: دانش حق بشر هست و هر کسی باید بتونه با آزادی به اون دانش دسترسی داشته باشه.

در واقع متن باز بودن دست مردم رو برای بررسی و بهبود اون پروژه باز میگذاره و باعث میشه مردم به اون اطمینان کنن و به این ترتیب خیلی راحت گشترش پیدا میکنه به همین دلیل یک سری پروژه غیر نرم افزاری هم هستند که موفق هم بودن.

در ادامه بهتون یه سری پروژه رو معرفی میکنیم که نرم افزار نیست و شما میتونید با داشتن دستورالعمل, اونا رو بسازید و یا تغییرش بدید و تحت پروژه ای دیگه منتشر کنید.

۲۷ ژانویه ۲۰۰۱ میلادی اولین نسخه از اپن کولا منتشر شد. این نسخه شامل دستور ساخت نوشیدنی هست که مزه نوشابه میده. در ابتدا هدف این بود که فلسفه نرم‌افزار آزاد و متن باز رو ترویج و تبلیغ کنند اما کم کم مردم داستان رو بیشتر جدی گرفتن و یه سری پروژه دیگه مثل اپن سودا، Cube-Cola و Open Source Beer Project (که محصول تجاری هست و می‌تونید تو بعضی از کشورها از سر کوچه بخریدش) هم راه اندازی شد.

سال ۲۰۰۵ آقای تو روسندال، مدیر بنیاد بلندر (نرم‌افزار متن باز ساخت انیمیشن و بازی سه بعدی) اعلام کرد که قراره انیمیشن کوتاهی تولید کنند که بعد از پایان، تمامی فایل‌هاش به صورت اپن سورس در اختیار همه قرار میگیره. رویای فیل‌ها یک سال بعد به کمک داوطلب‌های سراسر جهان در ۸ ماه ساخته و منتشر شد.

نتیجه این کار این بود که دانشجوها و افراد علاقمند با استفاده از فایل‌های منبع، خیلی راحت‌تر می‌تونن ببیند که یک انیمیشن با سطح بالا چطوری ساخته شده.

بنیاد بلندر در سال‌های بعد باز هم دست به این کار زد و در سال ۲۰۰۸ انیمیشن بیگ باک بانی و در سال ۲۰۱۲ انیمیشن سینتل رو هم ساخت و متن باز منتشر کرد.

تلاش برای تولید نقشه ساخت یک خوروی کامل برمی‌گرده به سال ۱۹۹۹ و پروژه OScar، این پروژه به جایی نرسید و تو سال ۲۰۰۷ صاحبش اعتراف کرد که واسه سرگرمی این کار رو شروع کرده بوده.

شرکت‌های خودرو سازی بزرگ و کوچیک حداقل واسه شوآف کردن هم که بخش کوچکی از یک سری محصولات‌شون رو متن باز و قابل دانلود از طریق سایت رسمی‌شون می‌کنند. از این دست میشه به فایل‌های CAD خودروی Urban از شرکت Riversimple یا پروژه eCorolla که تمام آموزش تبدیل تویوتا کورولا E120 به یک خودروی برقی رو می‌تونید دانلود کنید.

اما موفق ترین پروژه، Tabby از شرکت OSVehicle هست. تبی یک پلتفرم متن بازه و فایل‌های CADش از سایت‌شون قابل دانلوده. گفته شده شاسی این خودرو در کمتر از ۴۵ دقیقه سرهم میشه و دو نسخه ۲ سرنشین و ۴ سرنشین داره. دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و آدم‌های مشتاق از این فایل‌ها استفاده کردند و تونستند بدنه‌ای درست کنند که با نیرو محرکه برق حرکت میکنه. تا به حال شش خودرو که از تبی استفاده کردند رونمایی شده که از اینجا قابل مشاهده هست.

پروژه OpenROV مخفف open-source remotely operated vehicle، یک تله ربات زیردریایی ارزون قیمته که با هدف کشف دنیای زیر آب‌ها و مقاصد آموزشی ساخته شده.

ایده ساخت OpenROV به ذهن اریک استکپل که در اون زمان به عنوان مهندس در ناسا مشغول بود رسید تا بتونه باهاش اعماق آب‌های غار Hall City تو کالیفورنا رو جستجو کنه تا ببینه افسانه‌ای که درباره این غار میگن درسته یا نه. گفته میشه تو صده ۱۸۰۰ میلادی تعدادی سرخپوست حدود ۵۰ کیلو طلا رو از معدنی می‌دزدند اما بعد از تعقیب و گریزهای بسیار مجبور میشن طلاها رو تو کف غار آبی Hall City دفن کنن. دیوید لنگ ملوان اهل مینیسوتا وقتی درباره این پروژه شنید به تیم‌شون ملحق شد. اونا تونستن یک نمونه اولیه رو تو سال ۲۰۱۱ تو نمایشگاه Maker (وابسته به مجله وزین Make) به نمایش بگذارند.

در آخر این پورژه تو سال ۲۰۱۲ تو کیک استارتر تونست $۱۱۱.۶۲۲ پول جذب کنه. سخت افزار و نرم‌افزار این پروژه کاملا متن باز هست و هرکسی می‌تونه از سایتشون دانلود و اونو بسازه و یا اینکه از فروشگاه رسمی‌شون خریداری کنه.

الان دیگه پرینترهای سه بعدی متن باز زیادی وجود دارند، اما در این بین، RepRap بهترین و شناخته شده ترین‌شونه. نکته جالب این پرینتر اینه که اگر شما یا دوست‌تون یه ریپ‌رپ داشته باشید می‌تونید با خودش یه ریپ‌رپ دیگه پرینت کنید.

این پرینتر یک اسکلت فلزی داره که به نسبت نیاز به اندازه پرینتی که می‌خواید بگرید می‌تونه بزرگ یا کوچیک باشه. برد اصلی طرح رو از نرم‌افزار سه بعدی سازی دریافت میکنه و با ذوب کردن نخ پلاستیکی، طرح رو لایه لایه از پایین به بالا می‌سازه.

در ویدیوی زیر می‌تونید نحوه پرینت شدن یک روبات اسباب‌بازی (نماید مجله Make) با استفاده از ریپ‌رپ رو ببینید:

ساعت OSWatch هوشمند نیست، فقط ساعت و تاریخ رو به شما نشون میده. اما قطعا ساختنش لذت بخشه! بدنه این ساعت رو می‌تونید با پرینتر سه بعدی بسازید و دستورالعمل ساخت بخش‌های الکترونیکی رو از سایت دانلود کنید.

ویکی‌پدیا طبق همون تعریفی پیش میره که در نرم‌افزارهای متن باز، در اول این مطلب بهش اشاره کردم. علاوه بر نرم‌افزاری که ویکی‌پدیا روش سوار شده (مدیا ویکی) تمامی مقالاتی که در ویکی‌پدیا نگارش و منتشر میشن توسط مردم چهار گوشه جهان تامین میشه.

در حال حاضر بیشتر از ۳۸ میلیون مقاله به زبان‌های مختلف در ویکی‌پدیا وجود داره. همچنین ویکی‌پدیا پروژه‌های خواهری مثل ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌واژه و… رو هم داره.

در Zoybar آلات موسیقی برای افراد حرفه‌ای و علاقمند به حوزه موسیقی تولید میشه. این شرکت فایل‌های ساخت گیتار بیس رو به صورت آزاد، برای استفاده شخصی منتشر کرده. هرکسی با یک پرینتر سه بعدی می‌تونه توی طرح تغییرات ایجاد کنه و گیتار خودش رو پرینت کنه. البته بخش‌هایی که با پرینتر نمیشه تولیدشون کرد، مثل سیم‌ها و کیت اصلی رو باید جداگانه ساخت یا خرید.

سان‌زیلا ۳.۰ مولد برق خارج از شبکه شهری هست که مصرف کنندگانی که جا به جایی زیاد دارند، رویدادهایی که در هوای آزاد برگذار میشه، اردوگاه‌های پناهندگان و یا مواقع اضطرارى می‌تونند ازش استفاده کنند.

سان‌زیلا چهار قابلیت اصلی متن باز بودن، قابل حمل بودن، ماژولار بودن (امکان اضافه کردن آسان قابلیت‌های دیگه مثل امکان شارژ بی‌سیم دستگاه‌ها) و سادگی در استفاده رو با هم تلفیق کرده.

نظر شما درباره اینگونه پروژه ها چیه؟